Mâm ngũ quả ngày Tết từ lâu đã trở thành phong tục của người dân Việt Nam, thể hiện sự thành kính, hiếu nghĩa với các đấng bề trên. Tùy thuộc vào vùng miền để có thể lựa chọn loại hoa quả, cách bày biện khác nhau. Vậy bày mâm ngũ quả thế nào đẹp nhất? Cùng Trang vàng nông nghiệp tìm hiểu cách bày mâm ngũ quả ngày tết ý nghĩa và sang trọng nhất nhé
Mâm ngũ quả là gì?
Mâm ngũ quả là khái niệm chỉ mâm trái cây có khoảng năm loại hoa quả khác nhau thường được bày trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt Nam. Mâm ngũ quả thường được bày trên bàn thờ tổ tiên hoặc bàn tiếp khách.
Các loại trái cây này để thể hiện mong ước của gia chủ thông qua tên gọi và màu sắc và cách sắp xếp chúng. Hiện nay, khi bày mâm ngũ quả cho ngày Tết đã có nhiều ý nghĩa cho trang trí không chứ không đơn giản chỉ mang ý nghĩa tâm linh như phong tục xưa.
Ý nghĩa của các cách bày mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả ngày Tết có xuất xứ từ đạo Phật, được nhắc nhiều trong Vu Lan bồn (Ullambana Sutra) với hình ảnh “trái cây 5 màu”. Theo quan niệm của Phật giáo, 5 màu quả là biểu tượng cho ngũ thiện căn gồm: định căn (tâm không loạn), tấn căn (ý chí kiên trì), huệ căn (sáng suốt), niệm căn (ghi nhớ) và tín căn (lòng tin).
Ngoài ra, theo quan niệm người Việt và văn hóa phương Đông nói chung thì mâm ngũ quả còn tượng trưng 5 yếu tố ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, là các yếu tố tạo thành nên vũ trụ. Ngoài ra, số 5 trong phong thủy cũng biểu tượng cho đủ đầy và sự sống. Chính vì vậy, mâm ngũ quả ngày Tết thường được bày biện 5 loại hoa quả.
Dù mỗi vùng miền, địa phương lại có cách bày mâm ngũ quả ngày Tết khác nhau. Nhưng tự chung lại, mâm ngũ quả vẫn là nét văn hóa đẹp của người Việt ở cả 3 miền. Nó thể hiện lòng biết ơn, thành kính của con cháu đối với bậc tiên tổ, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn và cũng là thể hiện thành quả lao động cả năm của con cháu dâng lên các đấng bề trên.
Xem thêm các loại hoa Tết ở miền Nam tại https://trangvangnongnghiep.net/tong-hop-8-loai-hoa-tet-mien-nam-pho-bien-mang-tai-loc-ve-nha.html
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết ở cả 3 miền
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc đẹp nhất
Mâm hoa quả ngày Tết tại miền Bắc sẽ được chọn theo văn hóa phương Đông về thuyết ngũ hành. Vì thế, những loại quả thường được phối 5 màu Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Cùng 5 màu đại diện là trắng, xanh, đen, đỏ. Một mâm trái cây ở miền Bắc thường là các loại màu sắc sặc sỡ, nhưng nhìn vào tổng thể vẫn hài hòa.
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết miền ở Bắc thường được xếp xen kẽ các loại quả với nhau để tạo ra nét hài hòa, cân đối và hợp với phong thủy. Thông thường, mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc gồm các loại quả như: bưởi, chuối, đào, hồng, quất tượng trưng cho Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh.
Nhưng ngày nay, những loại hoa quả tại miền Bắc đã đa dạng hơn nhiều, vậy nên mâm ngũ quả ngày Tết cũng phong phú hơn. Các gia đình có thể lựa chọn nhiều loại trái cây hơn như: phật thủ, dưa hấu, táo, quýt,… nhưng vẫn chú ý tới sự hài hòa giữa những màu sắc của quả.
Trong mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc, nải chuối xanh lúc nào cũng được đặt ở dưới cùng giống bàn tay nâng đỡ, thể hiện che chở, bao bọc. Quả bưởi hoặc phật thủ sẽ đặt ở chính giữa nải chuối và các loại quả khác sẽ được bày xung quanh để hài hòa và cân đối nhất.
Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung ý nghĩa
Ở miền Trung quanh năm chịu khắc nghiệt của thời tiết, môi trường, thiên tai. Vì vậy, miền Trung không nhiều trái cây đặc sản và đa dạng như các miền khác. Bởi vậy, mâm hoa quả đặt trên bàn thờ sẽ đơn giản, không quá cầu kỳ về hình thức. Quan niệm là cúng kiếng từ tâm. Vậy nên, tùy vào điều kiện của từng gia đình sẽ lựa chọn các loại trái cây cho phù hợp.
Hoa quả của miền Trung không phong phú và đa dạng như 2 miền Bắc, Nam. Một số loại hoa quả thường đặt trong mâm ngũ quả của người dân miền Trung như: thanh long, dưa hấu, đu đủ, xoài, mãng cầu, dứa,…
Vì không có quy định rõ ràng, nên cách bày mâm hoa quả của người miền Trung cũng khá đơn giản, không cầu kỳ. Mâm ngũ quả ở miền Trung thường bày các quả có hình dáng to, nặng ở dưới và loại quả nhỏ thường bày ở trên sao cho cân đối, đẹp mắt nhất là được.
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam sang trọng
Ở miền Nam có nhiều kiêng cữ, chọn lọc các loại quả trên mâm. Mọi người sẽ không bày những loại quả trông chỉ đẹp mắt. Ví dụ, trong mâm trái cây ở miền Nam sẽ không có chuối vì có âm đọc giống là “chúi” – đi xuống và không ngóc đầu lên được. Theo như câu “quýt làm cam chịu” vì vậy họ cũng sẽ không bày quả này. Theo phong tục miền Nam sẽ bày mâm ngũ quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài (theo âm đọc có ý nghĩa Cầu sung vừa đủ xài).
Người Nam Bộ khá cầu kỳ trong ăn uống lẫn bày biện mâm ngũ quả ngày Tết. Họ thường chỉnh chu từ khâu chọn hoa quả. Với mong muốn “cầu sung vừa đủ xài” cho năm mới đầy đủ, sung túc, người miền Nam thường chọn các loại quả gồm: mãng cầu, sung, đu đủ, dừa, xoài. Ngoài ra, cũng có thêm một số trái cây như trái thơm và đặc biệt, trong mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam sẽ không thể thiếu được một cặp dưa hấu
Cách bày trí mâm ngũ quả của người miền Nam khá đơn giản nhưng cần có sự hài hòa, cân đối. Họ thường bày các loại quả to, nặng và xanh ở dưới, còn các loại quả nhỏ, chín thì bày ở trên. Đặc biệt, cần bày biện mâm ngũ quả sao cho giống ngọn tháp là được. Với cặp dưa hấu, thường sẽ bày riêng và bày 2 bên của mâm ngũ quả.
Những lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết
Không nên rửa hoa quả trước khi thờ. Vì trái cây ẩm sẽ nhanh héo và dễ thối khi cúng trên bàn thờ lâu ngày. Muốn quả bóng đẹp thì lấy khăn lau sạch. Sau đó để quả nơi khô thoáng, không quá nóng.
Thông thường, các trái cây đã chín sẽ có màu bắt mắt hơn trái cây còn xanh. Vì vậy nên nhiều người chọn và bày lên mâm quả thờ. Vì thờ Tết sẽ trưng dài ngày, do vậy không nên chọn quả chín quá. Để lâu dễ hỏng, thối, mang điềm không may mắn trong năm mới.
Trái cây trên bàn thờ phải là thật. Quả giả để được lâu nên tiết kiệm chi phí, lại đẹp nên được không ít gia đình mua về bày. Tuy nhiên, mâm hoa quả nhiều hay ít không quá quan trọng, ván đề là sự thành tâm dâng lên tổ tiên. Do vậy, không bày trái cây giả vì làm vậy là thể hiện thái độ bất kính với bề trên.
Người miền Nam thường kiêng cúng các loại quả như: chuối, lê, cam, táo, quýt… bởi theo họ, các loại trái cây này thường mang ý nghĩa không tốt trong việc làm ăn.
Đối với các loại quả như dưa hấu phải chọn quả căng tròn, không trầy xước. Chọn các loại quả tươi, còn cuống lá càng đẹp. Không chọn trái cây thâm, dập, méo.
Không chọn quả có gai sắc nhọn vì ảnh hưởng tới thịnh vượng. Chuyện làm ăn sẽ không thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều trắc trở.
Không chọn những loại quả có mùi nồng, mọc sát mặt đất, bị méo mó, hư hỏng hoặc có vị đắng, chua. Chú ý này chỉ mang tính tâm linh, với xu hướng chọn quả mọc tại nơi sạch sẽ, thanh tịnh, quả đẹp, vị ngọt ngào tượng trưng cho no đủ, ấm áp và thành công.
Qua bài viết này bạn đã hiểu hơn về cách bày mâm ngũ quả ngày Tết. Chúc các bạn trang trí được mâm ngũ quả thật đẹp và đầy ý nghĩa
Tìm hiểu các loại hoa Tết đặc trưng miền Bắc TẠI ĐÂY