Lao là một trong các căn bệnh gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Trước khi có kháng sinh, bệnh lao là ám ảnh kinh hoàng cho toàn nhân loại. Vì khi mắc lao đồng nghĩa với việc người bệnh suy kiệt và có thể dẫn tới tử vong. Cùng Trang vàng nông nghiệp tìm hiểu về bệnh lao trong bài viết này nhé
1. Lao là bệnh gì?
Bệnh lao hay ho lao là căn bệnh bị gây ra bởi nhiễm phải một loại vi khuẩn tấn công và hủy hoại mô cơ thể. Vi khuẩn này là Mycobacterium Tuberculosis (TB) và lây truyền qua không khí. Vi khuẩn gây ra bệnh lao không chỉ tấn công phổi mà nó có thể thông qua đường máu hoặc hạch bạch huyết tơi những bộ phận khác của cơ thể, ví dụ như: thận, cột sống và não để gây bệnh ở đó.
Nhiều bệnh nhân thường nhiễm lao giai đoạn ủ bệnh, gọi là bệnh lao tiềm tàng. Sau một khoảng thời gian tùy vào sức khỏe, có thể trong vài tuần cho đến vài năm, vi khuẩn lao bắt đầu hoạt động và gây những triệu chứng bệnh. Sau đó bệnh lao xuất hiện.
Đặc biệt nếu người bệnh hệ miễn dịch yếu đi, ví dụ như khi bệnh HIV, ung thư hoặc hóa trị, bệnh lao sẽ phát triển nhanh hơn. Bệnh thường ảnh hưởng tới phổi nhưng có thể lan ra đến xương, hạch bạch huyết, hệ thần kinh, tim và những cơ quan khác.
2. Bệnh lao có di truyền không? Có lây không?
Theo bác sĩ lao không phải là bệnh di truyền, đây là căn bệnh mang tính truyền nhiễm. Chính vì thế, người tiếp xúc gần với bệnh nhân, nhất là người thân sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao.
Đa số bệnh lao đều có thể lây nhiễm, đặc biệt là bệnh lao phổi nếu diễn ra hiện tượng phát tán vi khuẩn từ người nhiễm bệnh vào trong không khí. Hầu hết vi khuẩn lao được đưa ra ngoài qua hành động ho, hắt hơi, khạc hoặc nói chuyện. Người bình thường hít phải một vài giọt bệnh phẩm nhỏ li ti trong không khí cũng có thể nhiễm bệnh.
Khi vi khuẩn lao đã xâm nhập vào cơ thể, bệnh sẽ diễn biến với 2 giai đoạn, gồm lao nhiễm và lao bệnh. Giai đoạn lao nhiễm là vi khuẩn mới xâm nhập vào cơ thể, nhưng nó chưa hoạt động ngay mà đợi tới khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu và không đủ sức chống cự nữa. Khi đó, chúng phát triển mạnh mẽ và tiếp tục sinh sôi, tấn công vào những hạch bạch huyết. Khi người bệnh chuyển sang giai đoạn nguy hiểm hơn là lao bệnh, các dấu hiệu xuất hiện ngày một rõ ràng và có nguy cơ cao làm lây nhiễm cho những người xung quanh.
3. Bệnh lao có nguy hiểm không? Có chữa được không?
Tuy lao có thể ảnh hưởng tới nhiều cơ quan trong cơ thể nhưng phổi và hệ hô hấp là hai cơ quan thường xuyên mắc bệnh nhất. Năm 2018, ước tính có khoảng 10 triệu người mắc bệnh lao và 1,5 triệu người chết vì bệnh này.
Vi khuẩn lao có cấu tạo đặc biệt, có thể kháng lại một số kháng sinh thông thường. Do đó, ngay cả khi kháng sinh đa dạng như hiện nay, các loại thuốc điều trị lao cũng không đa dạng và tình trạng kháng thuốc đôi khi làm việc điều trị khá khó khăn.
Bệnh có thể lây nhanh và rộng. Người mắc bệnh lao tiềm ẩn không truyền nhiễm và không có triệu chứng là do hệ miễn dịch của họ đang bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công từ vi khuẩn. Nhưng tình trạng này sẽ không được lâu, bệnh lao tiềm ẩn sẽ phát triển thành lao hoạt động với những triệu chứng phát tác và lây lan ra môi trường cho người khác.
Do là bệnh truyền nhiễm nên dễ lây lan thành diện rộng, khó kiểm soát lây lan, thậm chí ngay cả khi phòng ngừa cẩn thận, người khỏe mạnh vẫn có thể bị lây lao từ người bệnh thông qua tiếp xúc một hay nhiều lần. Những vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp và phát triển lây bệnh, gây tổn thương đến phổi, hệ hô hấp gây nguy hiểm cho bệnh nhân nếu kéo dài và không điều trị đúng cách. Cách tốt nhất để phòng bệnh này là tiêm vắc-xin ngay từ tháng đầu tiên chào đời.
Bệnh nhân lao cần được chẩn đoán và chỉ định điều trị tại bệnh viện, chuyên khoa hô hấp, lao để có hướng điều trị chính xác nhất. Việc điều trị phối hợp thuốc chống lao đúng liều, đều đặn, đủ thời gian sẽ mang tới hiệu quả điều trị khách quan.
Để xác định đúng tình hình bệnh lao, người bệnh phải xét nghiệm đờm 3 lần vào các thời điểm. Trong đó, thời điểm sau tháng thứ 2 hoặc 3 của giai đoạn điều trị tấn công, tiếp theo là sau tháng thứ 5 và 8 của giai đoạn điều trị duy trì.
Việc điều trị, chữa lao là một quá trình dài, duy trì liệu trình điều trị. Sau điều trị chống lao vài tuần người bệnh sẽ có cải thiện khi cảm thấy khỏe hơn, ăn ngon hơn, giảm dần các triệu chứng trước đó. Tuy nhiên quá trình điều trị vẫn tiếp tục duy trì cho đủ 8 tháng. Trong trường hợp bỏ điều trị trong 8 tháng, bệnh sẽ không thể khỏi và tình trạng lao càng trở nên nguy hiểm hơn bởi khuẩn lao sẽ kháng thuốc, phát triển mạnh hơn. Về sau nếu muốn tiếp tục điều trị sẽ rất khó và khả năng thành công không cao.
Tìm hiểu thông tin về bệnh đột quỵ TẠI ĐÂY
4. Lao có mấy loại
Bệnh lao có hai loại chính, bao gồm:
Nhiễm lao tiềm ẩn: là hiện tượng khi vi khuẩn lao có thể sống trong cơ thể mà không bị mắc bệnh. Khi hít phải vi khuẩn lao trong không khí, cơ thể sẽ sinh ra các phản ứng để chống lại những vi khuẩn này, ngăn không cho chúng phát triển. Những người nhiễm lao tiềm ẩn thường không cảm thấy có bất kỳ triệu chứng nào và không truyền vi khuẩn lao sang người khác.
Bệnh lao: nếu vi khuẩn lao hoạt động mạnh mẽ trong cơ thể và nhân lên nhanh chóng, người bệnh sẽ chuyển từ nhiễm lao tiềm ẩn sang bị bệnh lao. Khi bị bệnh lao, rất dễ lây sang cho người khác. Vì thế, những người nhiễm lao tiềm ẩn thường được chỉ định điều trị để ngăn ngừa phát triển bệnh.
5. Nguyên nhân gây lao
Nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn tên là Mycobacterium Tuberculosis (TB). Đây là vi khuẩn lây truyền qua không khí, tức là có thể hít phải không khí có vi khuẩn do tiếp xúc gần, hít thở vi khuẩn trong cùng bầu không khí mà người bệnh lây lan ra.
Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn lao TB không hoạt động ngay mà ở trạng thái “ngủ”. Giai đoạn này gọi là ủ bệnh. Vì vi khuẩn chưa hoạt động nên không có triệu chứng và không lây lan. Nếu xét nghiệm, vẫn sẽ có kết quả dương tính với vi khuẩn này dù không có dấu hiệu nào. Nguy cơ bệnh lao có thể giảm nhiều nếu phát hiện sớm từ giai đoạn này.
Tuy nhiên, trong 10 người nhiễm vi khuẩn TB, thì sẽ có một người phát triển thành bệnh. Vi khuẩn tấn công cơ thể khi hệ miễn dịch chưa kịp chống lại chúng, hoặc sẽ chờ khi hệ miễn dịch yếu đi (như người cao tuổi, người nhiễm HIV…). Vì thế, thời gian ủ bệnh sẽ khác ở mỗi người. Khi hoạt động, vi khuẩn sẽ phát triển từ phổi và theo máu di chuyển đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Xem thêm thông tin về bệnh viên xoang tại https://trangvangnongnghiep.net/benh-viem-xoang-la-gi-nguyen-nhan-trieu-chung-va-dieu-can-biet.html
6. Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh lao
Trong giai đoạn ủ bệnh, người bệnh có thể thấy cơ thể bình thường và không có bất kỳ triệu chứng nào. Bệnh trong giai đoạn này không lây lan sang người khác. Sau khi bệnh đã phát triển, các biểu hiện sẽ bắt đầu xuất hiện rõ rệt.
Những triệu chứng của bệnh lao sẽ phụ thuộc vào nơi vi khuẩn lao đang phát triển trong cơ thể. Vi khuẩn lao thường phát triển tại phổi (lao phổi). Bệnh lao ở phổi có thể gây ra những dấu hiệu như:
- Ho nặng kéo dài 3 tuần, có thể lâu hơn
- Đau tức ngực
- Ho ra máu hoặc đờm (đờm sâu bên trong phổi)
Các biểu hiện khác của bệnh lao gồm:
- Cơ thể suy yếu hoặc mệt mỏi
- Sút cân
- Sốt, ớn lạnh
- Chán ăn
- Đổ mồ hôi vào ban đêm
Những dấu hiệu của bệnh lao ở các bộ phận khác trong cơ thể sẽ phụ thuộc vào khu vực bị ảnh hưởng. Nếu thấy xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào liệt kê bên trên, tốt nhất nên đi khám bác sĩ để tiến hành xét nghiệm giúp xác định tình trạng bệnh.
7. Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao
Hệ thống miễn dịch yếu
Hệ thống miễn dịch khỏe mạnh thường chiến đấu thành công với vi khuẩn lao, nhưng cơ thể sẽ không thể phòng thủ hiệu quả khi sức đề kháng yếu. Một số bệnh và những loại thuốc có thể làm yếu hệ thống miễn dịch gồm:
- HIV AIDS
- Bệnh thận nặng
- Một số bệnh ung thư
- Điều trị ung thư, như hóa trị
- Dùng thuốc ức chế miễn dịch như: corticoid, hóa chất trị ung thư
- Dùng một số loại thuốc để điều trị viêm khớp dạng thấp, vẩy nến và bệnh Crohn
- Suy dinh dưỡng
- Bệnh đái tháo đường
- Tuổi rất trẻ hoặc cao
Đi du lịch hoặc sống ở khu vực có tỷ lệ mắc bệnh lao cao
Những người sống hoặc đi du lịch thường xuyên tới những khu vực có tỷ lệ mắc lao và lao kháng thuốc cao sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn so với người khác. Các khu vực này bao gồm:
- Đông Âu
- Châu Á
- Nga
- Mỹ La-tinh
- Đảo Caribbean
Nghèo đói và thường xuyên dùng chất kích thích
- Không đủ điều kiện chăm sóc y tế: Các nước nghèo đói thường có nguy cơ cao bị lao
- Dùng các loại chất kích thích: lạm dụng ma túy, rượu bia sẽ khiến cho hệ miễn dịch dần bị suy yếu và làm cho cơ thể dễ nhiễm lao.
- Hút thuốc lá: thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ mắc lao và tử vong cho người bệnh.
Nơi làm việc và sinh sống
Làm việc ở những nơi chăm sóc sức khỏe: khi làm việc tại các nơi như bệnh viện, trạm y tế hoặc phòng khám, sẽ phải tiếp xúc thường xuyên với người bị bệnh. Việc này tăng nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn lao. Khi làm việc trong môi trường này, nên đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên để ngăn ngừa đáng kể nguy cơ bị bệnh.
Sống trong nhà tù, nhà tạm trú, bệnh viện tâm thần hoặc viện dưỡng lão: sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn những người khác. Vì đây là nơi đông người, khả năng thông gió kém, là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát tán ra không khí và lây lan.
Sống với người bị nhiễm lao: đây là trường hợp dẫn đến nguy cơ mắc bệnh lao cao nhất vì sẽ phải tiếp xúc thường xuyên với người bị lao. Do đó, khả năng tiếp xúc với vi khuẩn lao TB cũng sẽ tăng rất nhiều.
Tham khảo thêm về bệnh huyết áp thấp TẠI ĐÂY
8. Cách phòng ngừa bệnh lao
- Có thói quen vệ sinh sạch sẽ bằng cách tắm mỗi ngày, rửa tay trước khi ăn, sau khi vệ sinh.
- Thường xuyên vệ sinh nhà ở, nơi làm việc, nếu có điều kiện nên dùng các chất tẩy rửa có tính diệt trùng.
- Hạn chế tiếp xúc với môi trường nhiều khói bụi ô nhiễm, ẩm mốc có chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh.
- Cần có thói quen đeo khẩu trang nơi công cộng, khi tiếp xúc với người lạ và đặc biệt là ở bệnh viện.
- Nếu gia đình có người mắc lao thì cần tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc dùng chung đồ cá nhân. An toàn nhất là đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và có biện pháp điều trị triệu chứng bệnh ngay từ giai đoạn đầu.
- Xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học, tập thể dục mỗi ngày và tránh làm việc quá sức làm hệ miễn dịch suy giảm làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
9. Bệnh lao nên ăn gì, không nên ăn gì?
9.1. Lao nên bổ sung gì?
“Thực đơn cho người lao là gì” hay “Chế độ ăn uống cho người bệnh lao” là thắc mắc của rất nhiều người. Sau đây là những thực phẩm tốt cho người bệnh lao
Thực phẩm nhiều vitamin A, E, C
Các loại rau lá có màu xanh đậm, quả chín có màu vàng đỏ như: xoài, đu đủ, cam, cà chua, cà rốt có chứa nhiều vitamin A, C. Gan gia súc, gia cầm, thịt đỏ như thịt lợn nạc, thịt bò, cá biển… để tránh nguy cơ bị nhiễm khuẩn, chống oxy hóa.
Thực phẩm dồi dào vitamin K, B6
Do người bệnh hấp thu kém, dễ bị rối loạn tiêu hóa nên khả năng tổng hợp vitamin K giảm, làm trở ngại quá trình đông máu. Vì thế, cần ăn thực phẩm giàu vitamin K, B6. Các vitamin này có nhiều trong gan, những loại rau màu xanh đậm.
Dùng thuốc điều trị lao thường phải kéo dài (vài tháng) theo phác đồ chống lao, các thuốc này làm giảm khả năng hấp thụ vitamin B6 dễ gây viêm dây thần kinh ngoại biên, suy giảm miễn dịch, do vậy người bệnh cần ăn thực phẩm chứa nhiều vitamin này như thịt lợn nạc, thịt gà, đậu các loại, súp lơ, khoai tây, chuối, ngũ cốc nguyên hạt…
Thực phẩm giàu kẽm
Do cơ chế hoạt động của những loại thuốc trị lao đã gây nên tình trạng thiếu hụt kẽm ở người bệnh dẫn tới chán ăn, suy giảm miễn dịch. Người bệnh nên chọn thực phẩm giàu kẽm như: đậu Hà Lan, đậu tương, sò, hến, hàu, củ cải, lòng đỏ trứng gà,… để bổ sung kẽm, tăng cường miễn dịch.
Thực phẩm giàu chất sắt
Nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt ở người lao rất cao làm giảm sức đề kháng dẫn tới dễ mắc bệnh nhiễm khuẩn, tim mạch… Người bệnh cần ăn thực phẩm giàu sắt như: lòng đỏ trứng, thịt bò, thịt nạc, gan, mộc nhĩ, nấm hương, đậu nành,…
9.2. Bệnh lao nên kiêng ăn gì?
Đồ ăn cay nóng, kích thích như: bột hạt cải, ớt, gừng vì các loại này sẽ làm tình trạng ho nặng và kéo dài, thậm chí dẫn tới khạc đờm ra máu.
Không uống bia rượu, chất kích thích, cafein, trà đặc, không hút thuốc lá vì người lao dễ xảy ra tình trạng sốt kéo dài, rối loạn thần kinh và ra mồ hôi, đặc biệt còn làm giảm công dụng điều trị và tăng tác dụng phụ của thuốc.
Lao nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, thậm chí tử vong. Qua bài viết này, các bạn đã có thêm nhiều kiến thức về bệnh lao. Chúc các bạn luôn khỏe mạnh
Tham khảo thông tin về bệnh Parkinson tại https://trangvangnongnghiep.net/benh-parkinson-la-gi-nguyen-nhan-trieu-chung-va-dieu-can-biet.html